«Ηνωμένοι Βαδίζομεν προς τα Νέα μας Πεπρωμένα».
Ακόμα θυμάμαι αυτό το κρατικό graffiti-σύνθημα (και πολλά άλλα παρόμοια) γραμμένο με κεφαλαία, μπλε γράμματα σε λευκό φόντο πάνω σε μια τσιμεντένια γέφυρα σε κάποιο σημείο της Εθνικής Οδού Κορίνθου-Πατρών, πριν από μερικές δεκαετίες –δηλαδή σε μια Αλλοτινή Συναινετική Πραγματικότητα. Το είχα ξαναγράψει σε μια πανάρχαια Επικαιρότητα για όποιους θυμούνται.
Έκτοτε αναρωτιόμουν κατά πόσον «βαδίζομεν» όλοι μας «ηνωμένοι» και κατά πόσον ένα «πεπρωμένο» είναι «νέο» αφού πρόκειται για κάτι «γραφτό».
Ψιλά γράμματα. Μπορεί και χοντρά, δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι πως ο Πόλεμος των Λέξεων μαινόταν και τότε, μαίνεται και τώρα, αλλά με μια πρωτόφαντη ένταση. Ίσως γιατί είμαστε πλέον πολύ περισσότερο «ηνωμένοι» αλλά και πολύ περισσότερο διασπασμένοι.
Τα κρατικά graffiti-συνθήματα μπορεί να αντικαταστάθηκαν από αποκεντρωμένα graffiti-συνθήματα που δεν γράφονται πλέον μόνο σε δημόσιες γέφυρες, δημόσια κτίρια και δημόσια ΜΜΕ αλλά και οπουδήποτε αλλού. Κι όχι μόνο με μπογιά.
Και στο μεταξύ οι εξελίξεις καλπάζουν.
Κάτι έγραφα για την λανθανόντως προσεγγίζουσα Συντέλεια στην προηγούμενη Επικαιρότητα. Κάτι για τα «σαμαράκια», κάτι για αναμνηστικές δόσεις εμβολίων. «Ηνωμένοι βαδίζομεν», διασπασμένοι καλπάζομεν. Τσουνάμι και πυρηνικές διαρροές στους αντίποδες, αλλά και επέτειοι που περνούν στο ντούκου στους πόδες. Ή έτσι μας φαίνεται.
Ψιλά γράμματα. Μπορεί και χοντρά, δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι ότι μέσα στη βαβούρα και τον κουρνιαχτό, πληροφοριακό και μη, ραδιενεργό και μη, κάποια Οριακά Φαινόμενα παίζουν το ρόλο των αναμνηστικών δόσεων του εμβολίου.
Στις 11 Ιανουαρίου οι κάτοικοι του Ilulissat, μιας κωμόπολης στη δυτική Γροιλανδία λίγο πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο, είδαν τον ήλιο να σκάει μύτη στον ορίζοντα 48 ώρες πριν την φυσιολογικά αναμενόμενη ανατολή του. Ξέρετε, σε τόσο βόρεια γεωγραφικά πλάτη, ο Ηλιος δύει όχι για μερικές ώρες αλλά για μερικές βδομάδες ή και μήνες. Όμως ανατέλλει σε πολύ συγκεκριμένες ημερομηνίες.
Η είδηση κυκλοφόρησε στο Διαδίκτυο και οι επιστήμονες πρότειναν κάποιες υποθετικές εξηγήσεις για το φαινόμενο (όπως θα περίμενε κανείς, ένας απο τους αγαπημένους υποψήφιους ήταν το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου, συγνώμη, η Παγκόσμια Υπερθέρμανση). Όπως και να έχει όμως, οι ειδικοί κατέληξαν ότι το συμβάν ήταν μεμονωμένο και όχι σύμπτωμα πρωιμότερης άνοιξης. «Δεν μπορεί να υπάρξει αλλαγή στην πραγματική ανατολή, επειδή αυτό θα προϋπέθετε μεταβολή των τροχιακών παραμέτρων Γης-Ήλιου», είπε χαρακτηριστικά ο John Walsh, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Fairbanks στην Αλάσκα. Εκφράστηκαν επίσης αμφιβολίες για την αξιοπιστία της αναφοράς.
Χα! «Μεμονωμένο συμβάν». «Αναξιοπιστία αναφοράς». Σας μύρισε τίποτα;
«Πρέπει να είναι από τις πλέον σκληροπυρηνικές περιπτώσεις Οριακών Φαινομένων που έχουν καταγραφεί στον τρέχοντα αιώνα», μου έγραψε ο φίλος και συνεργάτης Γιώργος Ζ. που μου έστειλε την είδηση. Βέβαια έχουμε ακόμα 89 χρόνια για να το εξακριβώσουμε, αλλά δεν έχει και τόση σημασία. Άλλωστε έχω γράψει τόσα και τόσα για τα Ο.Φ. σε ένα σωρό άρθρα και βιβλία.
Ψιλά γράμματα. Ίσως και χοντρά, δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι ότι ακόμα και τα επιστημονικά ερμηνευτικά υποδείγματα (paradigm) «ηνωμένα βαδίζουσι προς τα νέα των πεπρωμένα». Θέλοντας και μη.
«Επιστημονικές έννοιες όπως η κλιματική αλλαγή, η νανοτεχνολογία, και η θεωρία του χάους ξεπηδούν και προσελκύουν την προσοχή τόσο της επιστημονικής κοινότητας όσο και του κοινού, μόνο και μόνο για να αντικατασταθούν αργότερα από νέες ιδέες».(PhysOrg.com, 22.2.2011)
Ένα νέο μοντέλο που δημοσιεύτηκε στο Physical Review Letters Physical Review Letters απεικονίζει πώς διαδίδονται αυτές οι ιδέες. Ρίξτε του μια ματιά. Οποιαδήποτε ομοιότητα με διαδικασίες που παραπέμπουν στην Επιδημιολογία (με την ευρύτατη έννοια) δεν είναι καθόλου συμπτωματικές. Κι αν σας ήρθαν τίποτα ιδέες, ρίξτε τις στο Google Trends και δείτε τι προκύπτει. Άντε, όλα εγώ πρέπει να σας τα λέω! Το Διαδίκτυο δεν είναι μόνο για χαζοφλυαρίες και World of Warcraft!
«Το μοντέλο μας», λένε οι δημιουργοί του, «υπονοεί ότι η νοοτροπία του κοπαδιού καθιστά ένα μεγαλύτερο σύστημα λιγότερο καινοτομικό από ό,τι κάμποσα μικρότερα. Με δυο λόγια, σε ό,τι αφορά στην καινοτομία, είναι καλύτερο να ακούει κανείς τον εαυτό του παρά τους άλλους».
Αλλά όποιοι θέλουν μπορούν να «βαδίζουν ηνωμένοι». Προς τα νέα (ή τα παλιά) τους πεπρωμένα. Δεν τους εμποδίζει κανείς. Όσο για τα «σαμαράκια» στο δρόμο, ε, τι να κάνουμε, ξέρετε τώρα πώς είναι οι ελληνικοί δρόμοι.
Σεισμός, λέει, 9 Ρίχτερ στην Ιαπωνία. Είναι και κάτι άλλοι σεισμοί, σε άλλους χώρους, με αντίστοιχη ένταση. «Ορισμένες λέξεις διαταράσσουν την ‘μπλογκόσφαιρα’ με τον ίδιο τρόπο που οι σεισμοί ταρακουνούν τον πλανήτη. Κι αυτό τις καθιστά ωριμότερες για βαθμονόμηση με βάση μια κλίμακα αντίστοιχη με εκείνης των σεισμών». (Technology Review 14.2.2011)
Επιστήμονες του Ιατρικού Πανεπιστήμιου της Βιέννης έκατσαν και μελέτησαν τη δυναμική με την οποία τα διάφορα θέματα ‘εκρήγνυνται’ στον κόσμο των μπλογκ. Βρήκαν ότι υπάρχουν δυο ειδών «σεισμικά συμβάντα». Το πρώτο είναι εξωγενές: μια αιφνίδια έξαρση στην συχνότητα των λέξεων που πυροδοτείται από μια είδηση. Το δεύτερο είναι ενδογενές και εκδηλώνεται ως βαθμιαία έξαρση –όταν η συζήτηση για μια είδηση στην μπλογκόσφαιρα κορυφώνεται και σβήνει. Η δυναμική αυτών των μεταβολών μοιάζει θεαματικά με εκείνη των σεισμών. Τέτοιοι «λεξοσεισμοί» (wordquakes) «μπορεί να έχουν εξωτικές ιδιότητες λόγω του φαινομένου της ανάδρασης (feedback)», λένε οι επιστήμονες.
Κι αν διαβάζετε τακτικά αυτή τη στήλη, και θυμηθήκατε τον Πόλεμο των Λέξεων, καλά κάνατε. Μόνο που με βάση τα προηγούμενα, μπορούμε να μιλήσουμε για (Λεξο)Σεισμικά Όπλα. Τα οποία, εν αντιθέσει με τα πολυδιαφημισμένα Σεισμικά Όπλα των συνωμοσιοπαρανοϊκών, είναι απολύτως υπαρκτά. Και αόρατα στους μη κατέχοντες ευρύτερο Ορίζοντα Συμβάντων.
Τα έχουμε πει όμως αυτά…
Α, ναι! Θυμάστε την πρόσφατη απεργία των ΜΜΕ ή την ξεχάσατε κιόλας; Πήρατε πρέφα τους λεξοσεισμούς και τα φημολογιοτσουνάμι εκείνων των ημερών (7 με 10 Απριλίου); Τότε που η συναινετική προπαγάνδα (συγνώμη, ενημέρωση) της πεντακομματικής χούντας είχε κάνει μώκο, τότε που οργίασαν οι φήμες στα πάσης φύσεως sites και μπλογκ, μια για εκλογές, μια για ανασχηματισμό, μια για αναδιάρθρωση του χρέους;
Στη Χύτρα Ταχύτητας έγραφα κάτι για μια παλιά αντίστοιχη απεργία των ΜΜΕ, συμπίπτουσα με αγροτικές κινητοποιήσεις. «Όταν τέλειωσε η απεργία των δημοσιογράφων, έγινε γνωστό ότι στις 24 ώρες που διάρκεσε, δεν είχε γίνει ούτε ένα μπλόκο στις εθνικές οδούς! Γιατί; Μα γιατί να γινόταν αφού δεν υπήρχαν εκεί κάμερες και δημοσιογράφοι να ‘ενημερώνουν’. Ήταν μια νεοελληνική και ομολογουμένως πρωτότυπη εκδοχή του παράδοξου της Γάτας του Σρέντιγκερ. Την επόμενη μέρα, που ξεκίνησε η τηλεθέαση και κατανάλωση ειδήσεων, οι ‘μαχητικές κινητοποιήσεις’ ξανάρχισαν πάλι. Ο παρατηρητής είχε δημιουργήσει πάλι το παρατηρούμενο».
Σήμερα, μερικά χρόνια μετά, έχουμε πολύ ισχυρότερα «υπόγεια» φαινόμενα, επειδή έχουμε μια πολύ δυναμικότερη διαδικτυακή κοινότητα. Τι θα έχουμε ακόμα μερικά χρόνια αργότερα σε μια αντίστοιχη περίσταση; Αυτό αφήνεται ως άσκηση προς επίλυση από τον αναγνώστη.
Εάν βεβαίως διαθέτει κριτική σκέψη. Σύμφωνα με την ανάλυση των επιδόσεων Ελλήνων μαθητών στο διαγωνισμό PISA που διενεργήθηκε το 2009, «ένας στους πέντε Έλληνες μαθητές διαβάζοντας ένα κείμενο αδυνατεί να αναγνωρίσει το κύριο θέμα του, να εντοπίσει μια με σαφήνεια διατυπωμένη πληροφορία εντός του κειμένου, να κάνει μια απλή συσχέτιση ανάμεσα στις πληροφορίες του κειμένου και σε κοινές, καθημερινές γνώσεις». (Καθημερινή 17-19.12.2010).
Κι οι μαθητές αυτοί μεγαλώνουν και αρχίζουν και φτιάχνουν μπλογκ και site και άρθρα και ρεπορτάζ…
Πόλεμος των Λέξεων σου λέει ο άλλος…
«Τον τελευταίο καιρό, έχουν αρχίσει να γίνονται πολύ της μοδός, λέξεις όπως ‘χούντα’, ‘κατοχικά στρατεύματα’, ενώ η Κερατέα φαίνεται πως στη φαντασία κάποιων ξύπνησε αναμνήσεις από τη λωρίδα της Γάζας. Δεν έχω πρόβλημα με το τι φαντασιώνεται ο καθένας μέσα στον άκρατο συναισθηματισμό και το πάθος του. Έχω πρόβλημα όμως όταν μέσα στον ‘οίστρο’ αναμπουμπούλας ή στοχευόμενης προπαγάνδας, ο καθένας εκφράζει τη φαντασία του χωρίς καμία βάση στοιχειώδους λογικής προκειμένου να δημιουργήσει σκόπιμα μία ευρύτερη αναστάτωση… Τα τσιτάτα συνθήματα και οι φωνές περί χούντας, κατοχής κλπ, μάλλον προέρχονται είτε από άτομα που δεν είχαν γεννηθεί καν την περίοδο της χούντας, είτε από βολεμένους ‘επαναστάτες’ του διαδικτύου, είτε από άτομα που δεν γνωρίζουν από σύγχρονες δικτατορίες». (Το Ελληνάκι, 12.2.2011).
Λεξοσεισμοί, σου λέει ο άλλος…
Μπήκανε και κάτι χάκερ στην Gawker Media τον περασμένο Δεκέμβριο, βούτηξαν πάνω από 1,3 εκατομμύρια κωδικούς και διευθύνσεις e-mail και μετά τους ανάρτησαν στο Διαδίκτυο με μορφή αρχείου torrent. Έχει ενδιαφέρον να δει κανείς ποιες λέξεις ήταν ανάμεσα στους δημοφιλέστερους κωδικούς (εκτός από τα αναμενόμενα «123456», «12345678», “password” κλπ.
Στο πλαίσιο όλων αυτών, μου είπαν πρόσφατα το πιο σύντομο ανέκδοτο: «Επενδύσεις στην Ελλάδα». Εγώ τους είπα ένα καλύτερο: «Ελληνική Wikipedia».
Έχει κλαυσίγελο η υπόθεση. Ολοκληρώθηκε και η δημόσια διαβούλευση για τον εμπλουτισμό της ελληνικής Wikipedia. Α, ναι, η τελευταία περιέχει περίπου 61.000 λήμματα υστερώντας σημαντικά ακόμα και από γλώσσες μικρότερων χωρών. Χαρακτηριστικό είναι ότι η Σουηδική έχει 394.000 λήμματα, η Σερβική 141.000, και η Βουλγαρική 116.000. Ας μην πάμε μακριά όμως. Ξέρατε ότι η Waray-Waray έχει αισίως 101.000 λήμματα. Αν δηλαδή ξέρετε ποιοι μιλάνε Waray-Waray. Ή ότι η Volapuk (ορίστε;) έχει 118.000 λήμματα; Ή ότι η τελευταία είναι μια τεχνητή γλώσσα;
Στο μεταξύ η εξάλειψη των εφημερίδων (με τη σημερινή μορφή τους) για το Helladistan αναμένεται για το 2028. Αλλά ποιος διαβάζει πια εφημερίδες; Όλοι βλέπουν τηλεόραση. Και «ηνωμένοι βαδίζουσι» προς τα νέα τους πεπρωμένα.
Κάτι ανέφερα στην αρχή για επετείους. Α, ναι, μισός αιώνας πέρασε από την πτήση του Γκαγκάριν, την ιστορική πρώτη έξοδο του ανθρώπου στο διάστημα. Ποιος το θυμάται όμως σε μια εποχή που κάνουμε περήφανοι τα πρώτα βήματά μας στον Άρη! (New Scientist, 14.2.2011)
Όλα μια προσομοίωση δεν είναι; Κάτι σαν το Matrix ένα πράμα. Σαν την Θεωρία του Ζωολογικού Κήπου ένα πράμα. Ή κάτι σαν τη Θεωρία της Προσομοίωσης ας πούμε
Όσο για τη χώρα που έστειλε πρώτη άνθρωπο στο διάστημα…
«Αποκαρδιωτική για τις επιστημονικές γνώσεις των Ρώσων είναι η έρευνα του ρωσικού Ινστιτούτου Vtsiom. Το 32% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι ο ήλιος είναι εκείνος που γυρίζει γύρω από τη Γη…. Το 29% εμφανίζεται βέβαιο ότι άνθρωπος και δεινόσαυροι περπάτησαν κάποτε μαζί στη Γη".(enet.gr, 9.2.2011).
Cogito ergo mundus talis est, ήταν ο τίτλος του προτελευταίου κεφαλαίου του Αγγίγματος του Μίδα. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις τουλάχιστον. Σαν κι αυτές:
«Αν δεν το πιστέψεις και είσαι προκατειλημμένος κι απαισιόδοξος εκ των προτέρων τα αναλγητικά φάρμακα δε θα βοηθήσουν να φύγει ο πόνος. Αυτό υποστηρίζει νέα επιστημονική έρευνα πάνω στην επίδραση των αρνητικών σκέψεων στην ιατρική θεραπεία του ασθενούς… Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι όταν οι άνθρωποι δεν πιστεύουν ότι το αναλγητικό θα τους βοηθήσει, τότε η αποτελεσματικότητά του μειώνεται ή και εξουδετερώνεται τελείως». (enet.gr, 17.2.2011)
Αυτά περί Συναινετικής Πραγματικότητας κι αφήστε το ιατρικό κατεστημένο να ψελλίζει περί placebo και να βαφτίζει το «κρέας» «ψάρι». Κι όσοι γκρινιάζουν και παραπονιούνται ότι παρακαθυστερεί η ενημέρωση της ιστοσελίδας μου, μπορούν εφεξής να διαβάζουν κάθε μήνα κειμενά μου στην ιστοσελίδα hellasgr.net.
Η κεντρική ιδέα θα είναι κάτι αντίστοιχο με τον Τετελεσμένο Μέλλοντα άλλων Επικαιροτήτων.
Δηλαδή ενσταντανέ που θα αποκαλύπτουν τις παραμέτρους Αλλοτινών Συναινετικών Πραγματικοτήτων.
Γιατί η Αρχή της Απροσδιοριστίας δεν ισχύει μόνο στο Μικρόκοσμο, αλλά και στην ίδια την Ιστορία.
Με ποιο τρόπο; Η συνέχεια επί της (ιντερνετικής) οθόνης (και αλλού).