Τη νύχτα του Σαββάτου 27 Σεπτεμβρίου 2003 η ηλεκτρική ενέργεια εξαφανίστηκε απροειδοποίητα στη Ρώμη.
Ένα εκατομμύριο άνθρωποι βρίσκονταν στους δρόμους για να γιορτάσουν τη «Λευκή Νύχτα» που είχε ετοιμάσει ο δήμαρχος της Αιώνιας Πόλης. Το πρόγραμμα προέβλεπε ότι μαγαζιά, καφέ, μπαρ, θέατρα, σινεμά και μουσεία θα έμεναν ανοιχτά ως τα χαράματα. Βέβαια το απρόσμενο μπλακάουτ άλλαξε τα σχέδια όλων και οι φιλοδοξίες της ρωμαϊκής δημαρχίας έπεσαν στο κενό.
Η Ρώμη έχασε ξαφνικά όλη της τη λάμψη. Αμέτρητοι εγκλωβίστηκαν στο μετρό και σε ασανσέρ ενώ στους δρόμους το μποτιλιάρισμα ήταν άνευ προηγουμένου…
Θα περίμενε κανείς πως μέσα στο σκοτάδι θα ξεσπούσε το χάος. Όμως…
Διαβάζουμε στην ανταπόκριση του Βήματος (30.9.2003).
«Αυτό που εξέπληξε ντόπιους και ξένους ήταν η ωριμότητα και η ψυχραιμία που έδειξαν οι Νεορωμαίοι. Με εκατοντάδες χιλιάδες κόσμο στο δρόμο θα μπορούσαν να καταστραφούν αυτοκίνητα, να πάρουν φωτιά κάδοι απορριμμάτων, να κλαπούν τσάντες μέσα στο σκοτάδι και στο στριμωξίδι. Κι όμως τίποτε απ’ όλα αυτά δεν συνέβη… Οι κάτοικοι της Αιώνιας Πόλης αντιμετώπισαν το μπλακάουτ με ένα μίγμα μοιρολατρείας και παράξενης προσμονής…»
Η αντιμετώπιση αυτή ήταν παρόμοια με εκείνη των Νεοϋορκέζων όταν στα μέσα του περασμένου Αυγούστου η αμερικανική μητρόπολη βυθίστηκε στο σκοτάδι μαζί με ένα μεγάλο μέρος οκτώ πολιτειών και τη νοτιοανατολική περιοχή του Καναδά. Συνολικά πενήντα εκατομμύρια άτομα «επλήγησαν» από το μπλακάουτ, όμως, έμειναν σχετικά ψύχραιμοι (αν εξαιρέσει κανείς τον δικαιολογημένο φόβο για ενδεχόμενη τρομοκρατική επίθεση).
Η εγκληματικότητα δεν αυξήθηκε, δεν σημειώθηκαν εμπρησμοί, λεηλασίες, βιασμοί ή άλλες τέτοιες εκδηλώσεις. Στα προηγούμενα μεγάλα μπλακάουτ του 1965 και 1977, τα σχετικά κρούσματα βίας και αναρχίας ήταν σαφώς πολυπληθέστερα και σοβαρότερα.
Τι άλλαξε στο συλλογικό υποσυνείδητο; Τι «περίμεναν μοιρολατρικά» οι κάτοικοι της Ρώμης μέσα στο σκοτάδι; Τι εμπόδισε τους Νεοϋορκέζους να ξεσπάσουν σε ένα όργιο βίας και αίματος όταν έπεσε το ρεύμα;
Η απάντηση μπορεί να δοθεί σε πολλά επίπεδα. Το βασικό πρόβλημα είναι πως δύσκολα μπορεί κανείς να διαχωρίσει μία από τις ψηφίδες του μωσαϊκού –ή μάλλον του καλειδοσκόπιου.
Να, για παράδειγμα, πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του Χάουαρντ Ρίνγκγουορλντ με τίτλο Smart Mobs: The Next Social Revolution. Πρόκειται για ένα βιβλίο που αναφέρεται στο ρόλο που παίζει σήμερα η τεχνολογία, ιδίως τα κομπιούτερ και η κινητή τηλεφωνία στην οργάνωση και την επιτυχία των στόχων του κοινωνικού κινήματος.
Η σχετική έκρηξη φαίνεται ότι έγινε τον περασμένο Ιανουάριο με την ενεργοποίηση του αντιπολεμικού κινήματος. Οι κινητοποιήσεις δεν θα γίνονταν με τέτοια ταχύτητα χωρίς e-mail, sms και άλλα τέτοια βοηθήματα.
Ο άνθρωπος βεβαίως τα βλέπει όλα αυτά και τα θεωρεί ως «κατακτήσεις» του πάνω στην τεχνολογία, ως ακόμα μια μορφή «κοινωνικής δραστηριότητας» και άλλα τέτοια φούμαρα. Αλλά πάντα ο άνθρωπος έβλεπε το δέντρο και έχανε το δάσος, μεταφερόταν από ένα κύμα που με περισσή εγωπάθεια και τύφλα νόμιζε πως είχε δημιουργήσει αυτόβουλα ο ίδιος.
Εν πάση περιπτώσει, ήδη έχει θεσπιστεί ο ενδιαφέρων όρος flash mob –που στα ελληνικά θα μπορούσε να αποδοθεί ως «πλήθος που δρα άμεσα και στιγμιαία». Ασφαλώς έχουμε διανύσει πολύ δρόμο από την εποχή του Γκυστάβ λε Μπον, αλλά κάποιες παράμετροι εξακολουθούν να παραμένουν σταθερές. Δεν θα μπορούσε να γίνει και διαφορετικά.
Ήδη εδώ και σαράντα χρόνια, ο Μάρσαλ Μακλούαν είχε πει τα ίδια πράγματα, στο Understanding Media: The Εxtensions of Man, αλλά φαίνεται πως ήρθε το «πλήρωμα του χρόνου» ώστε οι σκέψεις του να αποκτήσουν ένα σαφέστερο νόημα εν όψει των εξελίξεων.
Για παράδειγμα να ένα απόσπασμα από το Understanding Media
«Αν η δουλειά της πόλης είναι η ανακατασκευή ή μετάφραση του ανθρώπου σε μια μορφή καταλληλότερη απ' αυτή που πέτυχαν οι νομάδες πρόγονοί του, τότε η τωρινή μετάφραση ολόκληρης της ζωής μας στην πνευματική φόρμα της πληροφορίας μήπως άραγε μετατρέψει ολόκληρο τον πλανήτη και την ανθρώπινη οικογένεια σε μια ενιαία συνείδηση;»
Ή αυτό:
«Τα νέα μέσα και οι τεχνολογίες με τα οποία ενισχύουμε και προεκτείνουμε τον εαυτό μας συνιστούν μια πελώρια συλλογική χειρουργική επέμβαση στο κοινωνικό σώμα με απόλυτη αδιαφορία για αντισηπτικά. Αν η επέμβαση χρειάζεται, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας το αναπόφευκτο της μόλυνσης ολόκληρου του συστήματος κατά τη διάρκεια της εγχείρησης. Γιατί όταν χειρουργείται η κοινωνία με μια νέα τεχνολογία, δεν είναι η χειρουργούμενη περιοχή που θα επηρεαστεί περισσότερο. Η περιοχή της επέμβασης είναι μουδιασμένη έτσι κι αλλιώς…».
Θυμάστε εκείνο το ηλίθιο sms που κυκλοφόρησε την εποχή του Πολέμου στο Ιράκ, τα οποίο παρότρυνε τους παραλήπτες να ανάψουν όλα τα φώτα του σπιτιού τους κάποια συγκεκριμένη νυχτερινή ώρα «για να τα δει ο δορυφόρος», βροντοφωνάζοντας έτσι την αντίθεσή τους στον πόλεμο; Εγώ προσωπικά θυμάμαι αρκετά σπίτια να έχουν τα φώτα τους αναμμένα ολονυχτίς. Το μόνο που θα μπορούσε να καταφέρει μια τέτοια τακτική θα ήταν να ξετινάξει το δίκτυο της ΔΕΗ και να έχουμε ένα περιποιημένο μπλακάουτ. Αυτό όμως δεν το σκέφτηκαν οι πολυπληθείς «ειρηνόφιλοι».
Παρεμπιπτόντως, διαβάστε (ή ξαναδιαβάστε) το παλιό διήγημα του Άρθουρ Κλαρκ Dial F for Frankenstein…
Μέσα στο όλο και πιο πυκνό κουβάρι διακίνησης των πληροφοριών που τυλίγεται όλο και πιο σφιχτά γύρω από τον πλανήτη, ποια θα μπορούσε να είναι η επόμενη κίνηση;
Τι άλλα μηνύματα-εντολές θα μπορούσαν να διαδοθούν αστραπιαία σαν πυρκαγιά, ωθώντας flash mobs ή πληθυσμούς ολόκληρους σε κάποια απρόβλεπτη κίνηση στα πλαίσια του Παιχνιδιού της Ομοιόστασης;
Άραγε αυτή η κίνηση θα είναι βλαβερή ή ωφέλιμη; Βλαβερή για ποιον; Ωφέλιμη για ποιον; Είναι τόσο σχετικά όλα αυτά. Ιδιαίτερα για τα πιόνια. Αλλά για τους παίκτες…
Ερευνητές από τις ΗΠΑ διεξήγαγαν πείραμα για να επιβεβαιώσουν τη θεωρία των «έξι βαθμών διαχωρισμού» που αναφέρεται στη δυνατότητα να εντοπίσεις οποιονδήποτε (άγνωστο σε σένα) άνθρωπο στον πλανήτη μέσω το πολύ έξι άλλων ανθρώπων (Βήμα, 6.9.2003). Το πείραμα είχε γίνει ήδη από τη δεκαετία του 1960 με επιστολές αλλά σήμερα έγινε με e-mail. Και εννοείται ότι η ταχύτητα εντοπισμού είναι αφάνταστα μεγαλύτερη…
Ένα άλλο ενδιαφέρον συμπέρασμα της έρευνας ήταν ότι τα άτομα που θεωρούνται «κοινωνικά δικτυωμένα», έχουν δηλαδή μεγάλο κύκλο γνωριμιών, δεν διαδραματίζουν τελικά καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της διαδικασίας…
Ποια είναι τα νέα σύνορα σε ένα κόσμο που γίνεται ολοένα και μικρότερος, ολοένα και καταπιεστικότερος; Ποιες κρυφές χαραμάδες της χύτρας θα ανοίξουν από την πίεση του ατμού; Ποια τεκτονικά ρήγματα θα ενεργοποιηθούν ξαφνικά;
Να και μια άλλη είδηση στο ίδιο κλίμα: Γυαλιά που θα έχουν ενσωματωμένη φωτογραφική μηχανή και τα οποία θα επιτρέπουν σε αυτόν που τα φοράει να απαθανατίζει όποιες στιγμές θέλει και όπως τις βλέπει παρουσίασαν πριν λίγες μέρες ερευνητές της Hewlett Packard (Βήμα, 20.9.2003). Οι εφευρέτες διαφημίζουν ότι ο χρήστης θα μπορεί να φωτογραφίζει χωρίς κανείς να τον καταλαβαίνει…
Δεδομένης της παντελούς ανυπαρξίας αντίδρασης στα MMS (βλ. και Επικαιρότητα Φεβρουαρίου 2003) μάλλον η νέα αυτή εφεύρεση (πολύ πιο ύπουλη από τα κινητά με την κάμερα) θα περάσει πολύ περισσότερο «στο ντούκου».
Βέβαια κατά τα άλλα έχει επικρατήσει η παράνοια ότι «το Echelon μας παρακολουθεί από το κινητό μας». Είναι αυτό που λένε «ακριβοί στα πίτουρα και φτηνοί στ’ αλεύρι». Και ο κ. Τάκης δεν φαίνεται να καταλαβαίνει ότι αποτελεί πολύ πιο σαφή και σημαντικό στόχο πχ για το σύζυγο της γυναίκας με την οποία διατηρεί παράνομη σχέση παρά για τον «πράκτορα της CIA» που τον παρακολουθεί. Όμως είναι τόσο δελεαστικό να φαντάζεσαι πως είσαι ο Τζέημς Μποντ παρά να παραδεχτείς πως είσαι ο κ. Τάκης, έτσι δεν είναι;
Αλλάζουμε θέμα αλλά όχι κλίμα: Ερευνες Βρετανών, Τσέχων και Αμερικανών επιστημόνων δείχνουν ότι οι γάτες έχουν μολύνει με το παράσιτο Toxoplasma gondii το μισό πληθυσμό της Βρετανίας και ότι αυτό ενδημώντας στους εγκεφάλους τους προκαλεί αργές, αλλά βασικές αλλαγές στη συμπεριφορά τους (Βήμα, 23.9.2003). Υποτίθεται πως έτσι οι άντρες αποκτούν μια τάση να είναι περισσότερο επιθετικοί, γίνονται αντικοινωνικοί, αδιαφορούν για την εμφάνισή τους και καταλήγουν λιγότερο ελκυστικοί εμφανισιακά. Αντιθέτως, οι γυναίκες ενδιαφέρονται για την εμφάνισή τους, φροντίζουν να είναι ελκυστικές, αγαπούν τη διασκέδαση και μπορούν να είναι πολυγαμικές αλλά και ανάξιες εμπιστοσύνης…
Υποκλινόμαστε όλοι μπροστά στις νέες Ανακαλύψεις της Επιστήμης. Και ακονίζουμε τα όπλα μας εναντίον των δύστυχων γατιών ετοιμάζοντας ακόμα ένα πογκρόμ…
Γιατί όπως λέει και ο Γιώργος Μπαλάνος, ποια είναι η καλύτερη μέθοδος εισβολής από το να στρέψεις τους πολιορκούμενους εναντίον των ίδιων των φρουρών που τους υπερασπίζονται; Ο ίδιος γράφει (Ανεξήγητο, Μάρτιος 2003).
«Οι Μικροί Μαλλιαροί Φρουροί μπορεί να μη φυλούν Θερμοπύλες αλλά σίγουρα φρουρούν Πύλες… Και φυσικά δεν θα φρουρούσαν τίποτε εάν δεν υπήρχε το ενδεχόμενο εχθρικής διείσδυσης από τις Πύλες αυτές. Δεν είναι μισθοφόροι, απλώς φρουρούν τον κόσμο τους που τυχαίνει να είναι και δικός μας. Δυστυχώς δεν το καταφέρνουν πάντα γιατί παντού υπάρχουν προδότες Εφιάλτες και Κερκόπορτες…»
Κι έρχεται και η Χρυσή Ολυμπιάδα…
Οι Ιατρικές Αποκαλύψεις του Μήνα
Πρώτη Αποκάλυψη: σύμφωνα με είδηση της 19.9.2003, τα αποτελέσματα του «πολέμου κατά του καρκίνου» ο οποίος κηρύχθηκε πριν 30 περίπου χρόνια από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον και πήρε παγκόσμιες διαστάσεις συγκρίνονται από τους ειδικούς με αυτά του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου: απώλειες: τεράστιες, κερδισμένο έδαφος: αμελητέο, συμπέρασμα: συνεχίστε…
Έτσι λοιπόν θα συνεχίσουμε ακάθεκτοι και απτόητοι μέχρι την τελική Νίκη με τη συνοδεία εμβατηρίων και παιάνων. Κάπως έτσι έκαναν και οι στρατάρχες των επιτελείων στον Πόλεμο που Θα Τελείωνε Ολους τους Πολέμους. Κι είχαμε το Βερντέν, το Υπρ και την Καλλίπολη…
Δεύτερη Αποκάλυψη: Επαϊοντας του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών μας πληροφορεί ότι «τα σύγχρονα σπίτια είναι συχνά πιο παθογόνα από τα παλιότερα που ήταν φτιαγμένα από φυσικά υλικά…» (Καθημερινή, 28.9.2003).
Κι όλοι υποκλίνονται στις ρήσεις του προφήτη. Γιατί τα Παλιά Καλά Σπίτια ήταν υποδείγματα υγιεινής. Στους ευάερους και ευήλιους χώρους τους κανείς δεν πάθαινε ποτέ φυματίωση και ρευματισμούς. Τα πεντακάθαρα αποχωρητήριά τους δεν ήταν ποτέ εστίες χολέρας, τύφου και δυσεντερίας. Οι εξελιγμένες κουζίνες τους δεν έβριθαν από ποντίκια και το φαγητό διατηρούνταν εσαεί μέσα στο αλήστου μνήμης «φανάρι». Τι, δεν είχαν τρεχούμενο νερό; Ε, και; Δεν διαβάζετε καθημερινά πόσο «επικίνδυνο» είναι να πίνει κανείς χλωριωμένο νερό από τη βρύση αντί να τραβά νερό από ένα πηγάδι σκαμμένο πλάι στον σηπτικό βόθρο; Τι, δεν είχαν ηλεκτρικό;
Ε, και; Δεν γίνεται τόσος ντόρος με τα «ηλεκτρομαγνητικά κύματα» που προκαλούν από τριχόπτωση μέχρι καρκίνο;. Μην τρελαθούμε κιόλας…